La dolce vita (maar dan glutenvrij)

Hoe overleeft een lekkerbek met glutenintolerantie in het land van pasta, pizza en ijs? Al maanden stond het gepland: onze roadtrip. Na wikken en wegen (Frankrijk? Portugal? of toch Spanje?) werd het toch weer Italië: we spreken de taal, we houden van de fantastisch rijke cultuur en bovenal van de heerlijke Italiaanse keuken. Dus het werd Sardinië. Mmm, ik kon de versgedraaide pasta vongole met huisgemaakte tiramisu toe al bijna proeven. "Mevrouw, u mag geen gluten meer". En toen waren daar, drie maanden voor vertrek, de uitslagen van het ziekenhuis. "Mevrouw, u heeft overduidelijk coeliakie (https://www.mlds.nl/chronische-ziekten/coeliakie/ ) en een serieuze beschadiging aan de darmen. Uw lichaam tolereert geen gluten. Nooit meer en geen enkele kruimel." Er ging van alles door me heen, maar pas later, toen ik aan mijn reisjes naar Italië dacht, kwamen ze aan me voorbij: de pasta al ragù in Bologna, de gegratineerde mosselen in Brindisi, de enige echte pizza Margherita uit Napels, de orechiette uit Bari, het ijs van mijn favoriete gelateria in Rome en de wekelijks lunch in Siena, toen ik daar drie maanden studeerde: vers brood met salami. Al die gerechten waar ik zo van genoten had, bevatten die verdomde gluten! De paniek sloeg toe: "hoe overleef ik als ultieme lekkerbek in het land van pasta, pizza en ijs? Aaaah!" Drie maanden later was ik al iets meer gerustgesteld. Op internet las ik dat Italië misschien wel het beste land is op gebied van kennis van coeliakie. Dus de roadtrip ging door en voor de zekerheid nam ik een koffertje vol glutenvrije crackers en tussendoortjes mee. We reisden van Olbia naar Cagliari met een huurauto en verbleven tussendoor in Palau, Alghero, Bosa en Ollolai. Hieronder ga ik al mijn tips geven en zal ik meer vertellen over mijn zoektocht naar de lekkerste plekjes. De risico's van uiteten gaan. Want een zoektocht was het. Natuurlijk wil je met coeliakie zo veilig mogelijk eten, het laatste wat je wil, is ziek worden op vakantie. En die kruisbesmetting pfff...dat valt zeker niet mee. Je bent bijna geneigd om je in je hotelkamer op te sluiten met glutenvrij spullen uit de supermarkt (die in Italië trouwens in overvloed te krijgen zijn). Maar aan de andere kant wilde ik ook onbezonnen genieten. Lekker eten en proeven van het beste dat het eiland te bieden heeft. Daarmee heb ik soms wat risico genomen, zo heb ik vaak in 'gewone' restaurants gegeten en niet alleen in de 100% glutenvrije restaurants. Wil je echt met 100% zekerheid uiteten, dan ben je voornamelijk overgeleverd aan McDonald's in steden als Olbia, Cagliari en Alghero. Maar daarvoor vind ik het Italiaanse eten echt veel te lekker en de McDonald's hamburger een belediging voor mijn smaakpapillen! Wel heb ik alle risico's zo goed mogelijk in kaart proberen te brengen. Ik heb gesproken met chefs over hun bereidingswijze. Al snel kun je dan inschatten in hoeverre ze op de hoogte zijn van het gevaar van kruisbesmetting. Ik heb allergenenlijsten met ze doorgesproken en ze uitgelegd dat ik al van het minste kruimeltje of stuifje meel ziek word. Maar geloof me, in Italië is de kennis zoveel groter dan in Nederland. In Nederland moet ik meestal eindeloos uitleggen wat coeliakie inhoudt en vragen of ze alsjeblieft schone messen en snijplanken willen gebruiken. Altijd ben ik bang voor de rollende ogen die het onbegrip van de serveerster zullen verraden. Sono celiaca. Maar op Sardinië lijken "sono celiaca' (ik heb coeliakie) wel toverwoorden. Er is begrip en respect. Iedereen heeft wel een geliefde die in hetzelfde schuitje zit. Zo spreek ik met Manuel, die een B&B bestiert in Cagliari: "coeliakie is voor heel speciale personen. Want mijn moeder heeft het ook." Vergeleken worden met 'la mama'... een beter compliment kun je in Italië toch niet krijgen?! Smullen van ijs zonder buikpijn. De late augustuszon brandt enthousiast op een zaterdagmorgen in Golfo d'aranci. De straatjes zijn rustig, de locals hebben hun handdoekje weggelegd op het aangrenzende strandje en genieten nog even van de zomer. Wij toeristen struinen door de straatjes en hebben trek in een ijsje. Maarja, kan dat wel? De mevrouw achter de vitrine van ijssalon Bar Oasi wijst me op alle glutenvrije smaken die ik kan kiezen, aardbei, chocolade, panna... Ze laat me trots het glutenvrije (los verpakte) hoorntje zien en wanneer ze uit eigen beweging een schone lepel pakt, maak ik haar een compliment. Ze vertelt me over haar drie kinderen, "alledrie moeten ze glutenvrij eten", met haar hand over haar buik wrijvend, "oppure fa male da morire". Anders doet het ongelooflijk pijn. Wat fijn om iemand met zoveel kennis van zaken te treffen in een 'doodgewone' ijssalon in een klein plaatsje. Het ijsje was trouwens heerlijk...en geen buikpijn gehad! Ik kom erachter dat een glutenvrij ijsje vaak gewoon mogelijk is op Sardinië. Mocht je het toch eng vinden of een salon niet vertouwen: in veel barren en bij strandtenten worden er ook verpakte ijsjes verkocht. Er zit vaak wel wat glutenvrij tussen. Soms staat het zelfs op de kaart al aangegeven. In Cagliari kun je voor vers ijs terecht bij L'isola del gelato. Geef even aan wanneer je coeliakie (celiachia) hebt, dan weten ze dat ze nog net even beter op moeten letten. Sono celiaca, wat is er mogelijk? Door deze kennis en het begrip word ik steeds vrijer en gaan we soms zomaar in een restaurant zitten en spreek ik de magische woorden: "sono celiaca, wat is er mogelijk?" Soms was het niet meer dan een salade, maar ze deden er alles aan om die salade zo lekker mogelijk te maken. En al lijkt er in eerste instantie niets voor je te zijn, als je vriendelijk uitlegt wat je wel en niet mag, is er toch vaak wat mogelijk. Vraag bijvoorbeeld of ze glutenvrije yoghurt en wat vers fruit hebben. Ik heb op het eiland ook verschillende kleine poeliers gezien die kip grillen, verse groente wokken en aardappeltjes bakken. Uit eigen ervaring weet ik dat ze goed op de hoogte zijn van de allergenen die ze gebruiken en zo kon ik onverwachts genieten van een kippenpootje met spinazie en aardappeltjes! Reserveer en bespreek je dieet. Wil je niet teleurgesteld worden of verzekerd zijn van een plekje en glutenvrije mogelijkheden, reserveer dan. Op deze manier kun je meteen aangeven dat je glutenvrij moet eten, en komt de chef ook niet voor verrassingen te staan. De meeste restaurants geven aan dat ze kruisbesmetting niet helemaal kunnen voorkomen, maar houd er rekening mee dat ze dit in Italië veel eerder aangeven dan in Nederland. Ze willen niets meer dan de verantwoordelijkheid bij jou zelf leggen en ze zullen zeker hun best doen de kruisbesmetting te voorkomen. Ik heb heel vaak meegemaakt dat de ober de keuken inliep om iedereen te alarmeren en dit was voor mij een bevestiging dat ze echt hun best doen. Ristorante Namaste in Olbia. Tijdens een middagje slenteren door de charmante straatjes van Olbia, en ondertussen alvast zoekend naar een plekje voor het diner, stuit ik op ristorante Namaste. Het restaurant heeft een tuin die 's avonds prachtig verlicht is. Hier wil ik vanavond graag eten! We kijken op de kaart die bij de bar ligt, maar zodra we aan de chef aangeven dat ik coeliakie heb, wuift hij de kaart weg en vraagt hij: "waar heb je zin in?" Ik aarzel, die keuze ben ik niet meer gewend. "Eh, iets van vis, misschien...als het kan..." "Natuurlijk," bevestigt de chef, "nessun problema, jij krijgt vanavond mijn beste en meest verse vis. Niet gefrituurd, maar van de grill. Die ik vooraf hoogstpersoonlijk schoonmaak". Stazzu li paladini in Olbia. Een andere positieve ervaring had ik bij Stazzu li paladini, een agriturismo in Olbia. Hier kun je terecht voor de ultieme Sardinië-beleving met traditionele gerechten. De kaart bevat rond de 18 gerechten en je hoeft niet te kiezen: je krijgt ze allemaal. Van dit concept werd ik vroeger heel enthousiast, maar het maakt me nu wat angstig: 18 vaste gerechten, in hoeverre is daar wat aan aan te passen? Ze zien me aankomen met mijn glutenintolerantie...We besloten te bellen en te vragen of er iets mogelijk was en dat was zo. Terwijl mijn vriend zich dapper maar met smaak ploegt door de 18 gerechten bestemd voor twee personen (ja hij krijgt ook mijn portie), krijg ik daarnaast aangepaste gerechten. "Helaas niet zoveel als de rest", verontschuldigen de eigenaren zich. Maar ik heb méér dan genoeg. Gegrilde groente, twee verschillende soorten pasta met heerlijke saus en vlees. Ik ben hartstikke tevreden! Plantaardig en glutenvrij eten bij Sleep & Experience Amkina in Ollolai. Ovan en Marije van de Sleep & Experience Amkina zijn bekend van het RTL 4 televisieprogramma 'Het Italiaanse dorp: Ollolai' waarin ze een bouwval kochten voor 1 euro en dat omtoverden tot een prachtige bed & breakfast. (Zie: https://www.deitaliaanseschool.nlereburgers-van-ollolai-en-dan-hoe-gaat-het-nu-met-ovan-en-marije). Maar deze lieve en betrokken mensen zijn zóveel meer dan 'die mensen van televisie'. Ze bieden drie ontzettend stijlvolle kamers aan in een rustige omgeving, maar wat mij vooral blij maakt is dat ze een volledig plantaardig ontbijt aanbieden. Voor de mens zonder dieetwensen serveren ze toast van normaal brood, maar zelf eten ze plantaardig én glutenvrij. Als je aangeeft dat je coeliakie hebt, is glutenvrij eten dus helemaal geen probleem. Sterker nog: de twee doen er alles aan om zoveel mogelijk rekening met je te houden, ook op het gebied van kruisbesmetting. Niets is ze teveel en bovendien kunnen ze je ook nog veel leren op gebied van hun levensstijl: gezond én lekker eten. En nog een meevaller: tegen een kleine vergoeding mag je ook 's avonds meegenieten van Ovans verukkelijke kookkunsten. Méér dan de moeite waard. Aragon in Alghero. Als je in (de buurt van) Alghero bent, ga dan zeker naar Aragon. Dit restaurant heeft voor bijna alles op de kaart een glutenvrije variant: hier eet je wat je misschien al jaren niet meer hebt kunnen eten. Denk aan pizza, pasta en tiramisu! Op de kaart staat duidelijk aangegeven wat er allemaal glutenvrij te krijgen is en het restaurant is zelfs in het bezit van Italiaanse glutenvrije keurmerken van onder andere Schar. Ze gaan zeer zorgvuldig met jouw eten om. Let wel op deze instinker: je moet bij alles wat je bestelt wel vermelden dat je de glutenvrije variant wilt. Zeg je dit er niet bij, dan krijg je de variant met gluten. Wees dus duidelijk en je kunt zorgeloos genieten! Het land van gamba's en gebraden kip. Sinds mijn diagnose in mijn mei ben ik nauwelijks nog buiten de deur gaan eten. Maar mijn al geplande reis naar Sardinië dwong me ertoe om op onderzoek uit te gaan. Ik heb vooraf rondgestruind op internet en restaurants gebeld om te informeren naar hun beleid. Een beetje minder aan het toeval overlaten, zal je al een stuk verder helpen. Wees heel alert, maar niet bang. Overleg vriendelijk en wees bescheiden en begripvol voor het feit dat je een hele verantwoordelijkheid bij ze weglegt. Want hier zijn de Italianen zich terdege van bewust. Maar uit mijn ervaring blijkt dat ze er alles aan willen doen om jou te laten genieten en één ding is me nu duidelijk: Italië is ook het land van verse gamba's, gebraden kip en heerlijk glutenvrij ijs! Buon appetito! Heb je vragen over dit artikel, wil je adressen of andere tips? Reageer dan onder dit artikel of stuur me gerust een mailtje: annedeijkers@gmail.com